تعرض به صحن و سرای قدیمی‌ترین مسجد ارومیه+ تصاویر
این روزها قدیمی‌ترین مسجد ارومیه در معرض تهدیدهای فراوانی است و علاوه بر تعرض اماکن و ساختمان های جدید در اطراف آن، عبور و مرورهای غیر ضرور انواع خودروهای سبک و سنگین در اطراف و صحن و سرای آن به بنای مسجد جامع ارومیه خسارت می‌زند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از ارومیه، برای تعیین قدمت مسجد جامع این شهر روایات زیادی دارد که بعضاً تاریخچه آن را به دوران قبل از اسلام و به عنوان یک آتشکده نیز می‌رساند اما آنچه بسیار واضح و روشن است محراب این مسجد برجای‌مانده از دوره سلجوقی است و در بنای آن آثاری از دوره ایلخانی و قاجار نیز وجود دارد.
مسجد جامع ارومیه فاخرترین تزئینات گچ‌بری متعلق به بناهای تاریخی ایران را در محراب خود به یادگار دارد و به سبب همین ویژگی منحصربه‌فرد 83 سال پیش یعنی در سال 1314 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
در سالهای اخیر این بنای با شکوه از حصار مغازه‌های کهنه و فرسوده و اماکن بلا استفاده آزاد شده و عظمت تاریخی و ایستایی بنای چشم‌نواز آن چشم‌های هر رهگذری را خیره به خود کرده است.
مسجد جامع ارومیه در حصار اماکن و خودروهای مزاحم
این بنای تاریخی و بسیار مهم که نشانه تمدن 1400 ساله اسلام در این سرزمین با قدمتی چند هزار ساله است از سه طرف آزاد شده اما هنوز از یک سمت آن ساختمانی جدید، ناموزون و نا متناسب با این مکان تاریخی باقی‌مانده که دیوار به دیوار مسجد بوده و تردد روزانه خودروهای متعلق به فعالان در همین ساختمان در محوطه مسجد تهدیدهای متعددی بر سلامت این بنای تاریخی را در خود به همراه دارد.
در همه جای دنیا هر بنای جدیدی که در مجاورت آثار تاریخی چند هزار ساله و یا حتی چند صد ساله قرار داشته و وجود آن سبب مخدوش سازی جلوه بنای تاریخی ثبت شده در فهرست آثار ملی باشد به سرعت آن بنای جدید برچیده می‌شود اما در ارومیه سال‌هاست که مسجد جامع تاریخی این شهر از حصار برخی بناهای جدید و ناموزون آزاد نشده است.
تعرض به صحن و سرای مسجد جامع ارومیه و تبدیل آن به پارکینگ خودرو و اجازه ندادن به مردم، نمازگزاران و گردشگران داخلی و خارجی برای عبور و مرور از یکی از دربهای اصلی آن و بهره‌مندی از شکوه این بنای تاریخی موضوعی نیست که بتوان با هر ادله‌ای توجیهش کرد.
بی‌اعتنایی به اهمیت اماکن تاریخی با پارکینگ سازی صحن مسجد جامع ارومیه
پارک خودروهای متعدد در دیوار به دیوار مسجد جامع ارومیه به‌عنوان یک اثر ثبت شده به‌عنوان میراث ملی پدیده‌ای است در هیچ کجای جهان نمی‌توان نظیرش را یافت چراکه برای حفظ آثار تاریخی باید حریم عبور و مرور خودروها در اطراف آن مشخص شده و قابل انجام نباشد اما این اتفاق در دو ضلع مسجد جامع ارومیه کاملاً نادیده گرفته شده و علاوه بر پارک روزانه خودروهای متعدد تردد خودروهای سنگین در دیگر سوی این مکان تاریخی نیز شبانه‌روز جریان دارد.
حفظ، مرمت، نگهداری و مراقبت از این بنای نفیس که از قرن‌های دور به یادگار مانده توفیقی است که در هر دوره‌ای قسمت یکی از بندگان صالح خدا شده و هر کدام از آنها قدم مثبتی در رساندن این بنای با شکوه به آیندگان داشته‌اند که مرور اثرگذاری تعدادی از آنان در پی می‌آید.
تاریخچه مرمت‌ها و مراقبت‌های مسجد جامع ارومیه
به گفته رضا حیدری, باستان شناس و متخصص دوران اورارتویی که تحصیل‌کرده دانشگاه مونیخ آلمان و کارشناس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان غربی است، مسجد جامع ارومیه دارای محرابی است که معماری آن توسط شرفشاه نقاش تبریزی در 676 هجری قمری در دوره ایلخانیان صورت گرفته و در دوره‌های مختلف دیگر با تزئینات ویژه‌ای تکمیل‌تر شده است.
به گفته وی در تاریخ 118 هجری قمری نیز به فرمان رضا قلی خان بیگلر بیگی افشار و حاکم ارومیه بازسازی و تغییراتی در این مسجد صورت گرفته است و بر همین اساس در دوره‌های مختلف بنا به دستورهای حاکمان در هردوره این بنا مورد بازسازی و معماری قرار گرفته است.
بنا به اظهارات این کارشناس باستان‌شناسی، طبق دستور بیگلر بیگی افشار در سال 1184 حجراتی به استناد کتیبه موجود در ورودی کوچک مسجد در اطراف حیاط برای طلاب علوم دینی ساخته و آیات قرآنی با خط نستعلیق با زمینه مشکی در شبستان اصلی نوشته شده است.
قسمت‌های داخلی شبستان گنبد دار این مسجد سفیدکاری شده و دارای کتیبه‌های جدیدی با زمینه سیاه است، همچنین بر روی دیوارهای مسجد سه کتیبه وجود دارد که یکی مربوط به دوره فتحعلی شاه، دیگری مربوط به سال 1303 هجری قمری و دیگری مربوط به تاریخ 1349 است که هرکدام دارای زیبایی‌های منحصربه‌فرد و قابل‌توجهی هستند.
عزم تازه مرمت و احیا مسجد جامع ارومیه نیازمند همراهی متعهدانه مسئولان
اما اینک پس از اعصار و قرون متمادی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری آذربایجان غربی در پی مطالبات مکرر افکار عمومی و بنا به تأکیدات مقامات مختلف کشوری و استانی چند سالی است توجه خوبی به مراقبت از این بنا را در دستور کار قرار داده و ضمن آزادسازی بخش‌های مختلف اطراف آن اقدام به مرمت و ساماندهی داخل مسجد، نما و پیرامون آن نیز کرده است که این مهم مورد استقبال مردم و دلسوزان تاریخی و پیشینه شهر ارومیه واقع شده است.
هم اکنون روند عملیات احیاء که چند سال قبل آغاز شده در بخش ضلع جنوب شرقی مسجد جامع ارومیه با احیاء بخش شبستان با پیشرفت مناسبی در حال اجراست و احیاء حجرات قدیمی مسجد جامع و بازگرداندن آن به شکل قدیمی و قبلی در دستور کار جدید اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری آذربایجان غربی قرار دارد.
انتظارات افکار عمومی در حفظ حریم تاریخی مسجد جامع ارومیه
این مسجد سالهای سال میعادگاه برگزاری نماز جمعه این شهر به امامت مجاهد نستوه، مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ غلامرضا حسنی نماینده وقت ولی فقیه در آذربایجان غربی و امام جمعه ارومیه بود و به تازگی مورد بازدید حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیدمهدی قریشی نماینده ولی فقیه در آذربایجان غربی و امام جمعه کنونی ارومیه که مسئولیت حوزه‌های علمیه استان را نیز بر عهده دارد قرار گرفته است که همین بازدید امیدواری برای رهاسازی دیگر ساختمان‌های مجاور مسجد جامع ارومیه را بیشتر کرده است.
افکار عمومی انتظار دارند این اثر منحصربه‌فرد تاریخی در ارومیه که با همت متعهدانه هزاران نفر از پیشینیان ما با وسواس زیاد به نسل کنونی به یادگار رسیده است مسئولانه مرمت و مراقبت شود و از حصار اماکن و ساختمان‌های مزاحم آزاد شود تا شکوه و عظمت تاریخ اسلام در این سرزمین تابلوی تمام نمایی برای معرفی تاریخ و تمدن شهر ارومیه باشد.
گزارش از محمد آقایی پر
انتهای پیام/ش
